موزه توپکاپی و تاریخچه آن، مبحث جذابی است که در این نوشته به آن می‌پردازیم. استانبول یکی از مقاصد تفریحی جذاب برای ایرانیان به‌حساب می‌آید. اگر به این شهر سفر کردید، از دیدن موزه‌های استانبول غافل نشوید. یکی از موزه‌های جذاب این شهر پرماجرا را موزه توپکاپی تشکیل می‌دهد. موزه توپکاپی یا بهتر بگوییم کاخ توپکاپی از قرن ۱۵ تا ۱۹ محل زندگی سلطان‌های میهن‌پرست و خواجه‌های حیله‌گر عثمانی بوده است. با بازدید از این کاخ سری به تاریخ عثمانی می‌زنیم و نگاهی به زندگی گذشته می‌اندازیم.
آشنایی با موزه توپکاپی استانبول
این کاخ موزه بزرگ به‌عنوان مرکز امپراطوری و اقامتگاه اصلی سلطان‌های عثمانی بوده است. در قرن نوزدهم، این کاخ را توپکاپی، به‌معنای دروازه توپ نامیدند. موزه توپکاپی طی سال‌ها پس از زلزله و آتش‌سوزی بازسازی شد و گسترش پیدا کرد. توپکاپی از چهار حیاط اصلی و ساختمان‌های کوچک‌تر تشکیل می‌شود و علاوه‌بر محل زندگی سلطان‌های عثمانی به‌عنوان محل آموزش و مرکز اداری کاربرد داشته است.
پس از قرن هفدهم این کاخ اهمیت خود را از دست داد چراکه درباریان وقت ترجیح می‌دادند زمان بیشتری را در کاخ‌های جدید بگذرانند. درسال ۱۸۵۶ سلطان عبدالمجید تصمیم گرفت درباریان را به کاخ دولما باغچه منتقل کند. اما این اثر بزرگ تاریخ عثمانی کتابخانه و ضراب‌خانه را حفظ کرد.
این کاخ در سال ۱۹۲۴ به موزه تبدیل شد. بخشی از موزه توپکاپی برای عموم قابل بازدید است. یونسکو در سال ۱۹۸۵ این موزه را به‌عنوان میراث جهانی به رسمیت شناخت.
تاریخچه موزه توپکاپی
سلطان محمد دوم بین سال‌های ۱۴۶۰ تا ۱۴۷۸ پس از فتح قسطنطنیه کاخ توپکاپی را ساخت. این کاخ به‌مدت ۴ قرن اقامتگاه عثمانیان بود. حدود 30 سلطان در این کاخ به تخت نشستند. این موزه شامل ۱۵ بخش با نام‌های بارگاه اول، دوم، سوم، چهارم، اسلحه‌خانه، دروازه میانی، عدالت‌خانه و... است. در زمان سلیمان بزرگ از سلاطین معروف تاریخ عثمانی این کاخ گسترش چشمگیری پیدا کرد. یکی از دلایل این که سلطان سلیمان تصمیم به گسترش کاخ گرفت، سرعت گسترش امپراطوری عثمانی بود. او می‌خواست اقامتگاه این قوم نشانه قدرت نیز باشد.
آتش‌سوزی در موزه توپکاپی
در سال ۱۵۷۴ آتش‌سوزی بزرگی در آشپز‌خانه‌های کاخ توپکاپی اتفاق افتاد. سلطان سلیم دوم برای بازسازی قسمت‌های آسیب‌دیده کاخ، معماران حاذقی را به‌کار گرفت. یکی از این معماران میمار سینان بود که به گسترش و بازسازی حرم‌سرا، حمام و غرفه‌های مختلف پرداخت.
کاربرد‌های سیاسی موزه توپکاپی
این کاخ یکی از بزرگ‌ترین بناهای تاریخی در جهان اسلام به‌حساب می‌آید. این بنای مهم در تاریخ عثمانی نقطه بازگشت جهان اسلام نامیده می‌شود. توپکاپی در زمان خود محل تعاملات فراوانی با دنیای غرب به‌ویژه اروپا بود. به‌‌همین دلیل به یکی از نقاط استراتژیک تبدیل شد و قاره آسیا و اروپا را به هم متصل کرد.
اکثر کاخ‌ها قدرت را به‌وسیله وسعت و عظمت‌شان نشان می‌دهند. اما این کاخ‌موزه علاوه‌بر وسعت، قدرت را به وسیله پیچ‌در‌پیچی و مرموز بودن ساختمان‌ها نشان می‌دهد.
همچنین بخوانید: " معرفی منطقه اروپایی استانبول"
آثار معروف داخل موزه توپکاپی استانبول
موزه‌های استانبول آثار و گنجینه‌های باارزش و مختلفی را از جهان اسلام و فتوحات وسیع عثمانی در خود جای داده‌اند. توپکاپی از این نظر غنی از آثار و غنیمت‌های تاریخی است. خزانه‌داری توپکاپی که در شرق بارگاه سوم کاخ قراردارد، مجموعه‌ای حیرت‌آور از اشیا ساخته شده با طلا، نقره، مروارید و الماس را در اختیار دارد. در این خزانه حدود ۴۰۰ هزار ابزار جنگی، نقاشی‌ها و سایر آثار هنری نمایش داده می‌شود.
یکی از پر‌بیننده‌ترین تالارهای توپکاپی را تالاری تشکیل می‌دهد که در آن اشیای پیامبر و ائمه را نگه‌داری می‌کنند. از جمله اشیای گران‌بها در این تالار می‌توان به شمشیر منسوب به پیامبر، شمشیر حضرت علی (ع)، لباس حضرت فاطمه (س) و لباس امام حسین (ع) بعد از عاشورا اشاره کرد.
کتابخانه توپکاپی از دیگر مکان‌هایی است که ارزش بازدید را دارد. این کتابخانه با ۱۸۰۰۰ کتاب خطی، مینیاتور، نقاشی و معماری اسلامی یکی از مهم‌ترین منابع تاریخ عثمانی به‌شمار می‌آید. بزرگ‌ترین مجموعه نگارگری دنیا با ۱۳۵۳۳ نگاره در این موزه قرار دارد.
معماری کاخ توپکاپی
طرح اولیه محمد دوم برای ساخت کاخ که چهار بارگاه متوالی را در بر می‌گرفت، باقی مانده است. هر بارگاه اهداف خود را دارد و با دروازه‌هایی از هم جدا شده‌اند. هر‌چه از بارگاه‌ها گذر و به داخل کاخ نفوذ می‌کنیم، به شخصی و خصوصی‌تر شدن ساختمان‌ها پی می‌بریم. ساختمان‌های باقی‌مانده در کاخ عموما یک یا دوطبقه هستند و کاربرد بعضی ساختمان‌ها هنوز مشخص نیست.
بارگاه اول
حیاط بزرگ این بارگاه به هنگام ورود، داستانی از عظمت کاخ را بیان می‌کند. این حیاط تنها حیاط عمومی در این کاخ است. در زمان امپراطوری عثمانی هر فرد غیر‌مسلحی می‌توانست به آن وارد شود.
بارگاه دوم
بارگاه دوم یا میدان دیوان با دروازه سلام از بارگاه اول جدا می‌شود. فقط بازدیدکنندگان رسمی و افراد عالی‌رتبه دادگاه اجازه ورود به این قسمت از کاخ را داشته‌اند. اعضای شورا چندین‌بار در هفته در تالار شورا که در این بارگاه وجود دارد، درمورد امور دولتی به مذاکره می‌پرداختند.
بارگاه سوم
دروازه فلیسیتی یا سایبان به بارگاه سوم منتهی خواهد شد. این بارگاه محل اقامت شخصی سلاطین و آموزش درباریان و ولیعهدان است. فقط اعضای خانواده، خادمان و بازدیدکنندگان موردتایید می‌توانستند از دروازه فلیسیتی عبور کنند.
بارگاه چهارم
بارگاه سوم تا بارگاه چهارم امتداد دارد. در این بارگاه باغ‌های پلکانی و آلاچیق‌های زیادی دیده می‌شود. یکی از بناهای متفاوت در این بارگاه آلاچیق افطار طلایی است. سلطان‌های عثمانی در ماه رمضان در این آلاچیق‌ها افطار می‌کردند.
همچنین بخوانید:"آب انبار باسیلیکا کجاست؟"
محل قرار‌گیری موزه توپکاپی
این کاخ یکی از جاذبه‌های شهر استانبول ترکیه به‌شمار می‌آید. این بنا در منطقه‌ای با نام سلطان احمد از مناطق اروپایی ترکیه واقع شده است. این کاخ را دقیقا در منطقه اروپایی فاتح، نزدیک میدان سلطان احمد، جنب پارک گولهانه می‌توانید ببینید.
